Eerste vermelding in 1218: Chosen
Samen met Wijer was Kozen een Loonse Heerlijkheid.
Voornaamste monumenten:
» St-Laurentiuskerk (1914-1920)
» Pastorie (1718)
» Duifhuishof (18de eeuw)
» Mooshoekwinning (1782)
De Sint-Laurentiuskerk (1914-1918)
De St.Laurentiuskerk is een neo-romaans gebouw uit 1914-1920. Ze bestaat uit een vierkante westtoren en een driebeukig kerkschip. De overwelving gebeurt d.m.v. kruisgewelven.
Het meubilair (altaar uit 1750) is afkomstig uit de vorige oude kerk. De eerste gekende kerk van Kozen werd in 1486 door de troepen van de Prinsbisschop van Luik in brand gestoken. Een nieuwe kerk werd gebouwd op de plaats waar nu het kerkhof ligt. Deze kerk hield stand tot 1763. In 1913 besloot men een nieuwe kerk te bouwen. Niet op dezelfde plaats als waar de vorige
stonden, maar nu schuin tegenover de pastorie.
Pastorie
Een voormalige witherenpastorie, afhankelijk van de abdij van Averbode. De huidige pastorij dateert grotendeels uit de 18de eeuw. Een voorbeeld van Maaslandse Renaissanse (omlijsting van deuren en ramen met kalksteen) en Brabantse stijl (deur met smeedijzeren versiering). Let op de zonnewijzer van dit beschermd monument.
Heks van Kozen
Ook in Wijer heeft de heksenjacht een vrouw op de brandstapel gebracht. Het was al voldoende, dat een vrouw beschuldigd werd van hekserij om tot foltering over te gaan. Dat overkwam Lieske Russelen en op beschuldiging van hekserij, werd ze in april 1593 aangehouden.
Na drie dagen van folteringen werd ze onderworpen aan een waterproef, een Godsoordeel: wie bleef drijven was een heks! Dit gebeurde op het kasteel te Weyer. Door de verklaringen tijdens haar folteringen werd ze veroordeeld tot de brandstapel. In aanwezigheid van Robrecht van Kerckem, heer van Cosen, de schout en schepenen van Cosen stierf Lieske de 29 mei 1593 op de brandstapel.
